With love from Russia (2013), documentaire van Jorien van Nes

'Niets vertellen is geen leugen.'

Als een variant op de James Bond film From Russia with love brengt Jorien van Nes het spannende proces in beeld waarin onvruchtbare Westerse vrouwen naar Sint Petersburg gaan voor een eicel donatie en zwanger en financieel armer terugkeren. Door eiceldonatie is men wel de biologische moeder, maar niet de genetische.

De Nederlandse Willeke heeft endometriose en al twee zoons. Zij en haar man willen nog een derde. Ze is echter bang dat de donoren liever hun eicellen afstaan aan een stel zonder kinderen. Zo’n donatie kost hetzelfde als een vakantie, zegt haar man en dan heb je nog geen garantie dat het succes heeft.

Ulrika uit Oslo doet acupunctuur. Ze heeft eerder spermadonatie en ivf geprobeerd en is bang dat ze een nee te horen krijgt. Ze heeft al een kind, William. Eiceldonatie is een dure hobby.

In de kliniek in Sint Petersburg voert Olga Zaytseff de leiding. De Russische donoren worden streng geselecteerd, blijven anoniem en worden uitvoerig ingelicht over de procedure. Er wordt een match gezocht tussen donor en wensmoeder.

De getrouwde donor Maria met twee kinderen zou nog graag een derde kind willen, maar hun appartement is te klein. Ze kreeg niet genoeg geld voor haar donatie om een groter huis te kopen. Het weghalen van eicellen gaat onder narcose. Ze moest papieren ondertekenen over de eigen verantwoordelijkheid. Ze zou het kind willen zien waaraan ze meegewerkt heeft, maar velen willen dat niet. Ze denkt erover om draagmoeder te worden omdat dat meer geld oplevert, maar haar man is niet zo voor. Het is duidelijk een twistpunt in de relatie.   

Willeke en haar man horen dat er tien eicellen bevrucht zijn. Willeke wil dat er twee teruggeplaatst worden. De andere gaan in de vrieskist. Ze is heel blij en belt haar moeder. Voor vertrek naar Nederland geeft ze Olga een cadeautje voor de donor. Anoniem natuurlijk. Tijdens het avondeten laat ze haar zoons de test zien waarop staat dat ze zwanger is. De jongste kan zich er nog niets bij voorstellen maar de oudste zoon is blij.

Ulrika hoort dat de techniek verbeterd is sinds zij de eerste keer eiceldonatie deed. Er kan nu ook één goede embryo teruggeplaatst worden. Ze vraagt naar de gevolgen als haar zoon William later vragen gaat stellen over zijn afkomst. De kliniek geeft geen informatie, zegt Olga. Het probleem zit in je hoofd. Niets vertellen is geen leugen.

Ulrike vertelt tijdens het onderzoek dat ze last had van buikpijn. Olga vraagt haar naar de medicijnen die ze moest slikken om de slijmvorming in de baarmoeder op gang te brengen. Ulrika zou graag de plaatsing van de eicel op het scherm zien, maar Olga wil dat ze zich ontspant. Ulrika is bang voor de test, die zal uitwijzen of ze echt zwanger is. In Oslo proost ze met vriendinnen.  

De fysieke en morele implicaties van eiceldonatie zijn zo groot, dat het me niet iets lijkt om lichtzinnig over te beslissen. Willeke zegt dat ze er niet goed tegen kan dat iets niet mogelijk is. Het aanvaarden van beperkingen lijkt me net zo zinvol als het nastreven van verlangens, al maakt Willeke aan het eind echt gelukkig dat haar gezin nu compleet is. Ulrika is blij met haar kind en hoopt dat ie zo gelukkig wordt dat hij geen vragen gaat stellen naar zijn afkomst.   

Hier meer informatie en een interview met Jorien van Nes, hier een site van een Belgische kliniek die eiceldonatie verzorgt.