Filmrecensie: Flandres (2006), Bruno Dumont

Mensen als koeien in het Vlaamse achterland

In een drassig winterlandschap werkt de bonkige jonge boer André Demester op zijn boerderij. Hij krijgt af en toe gezelschap van zijn buurmeise Barbe Dethoor. Ze maken een ommetje door de kale weilanden (zie foto). Aan het eind spreidt ze in het hooi haar benen voor hem.
Ze lopen nog net hand in hand, maar verder lijken de gevoelens van André voor Barbe niet te gaan. De menselijke sexualiteit verschilt op het platteland weinig van die van de dieren. Het is stoten tot het hoogtepunt en daarna worden de alledaage boerenbezigheden weer opgenomen. De sneeuwranden en waterplassen rond de boerderij geven een desolate indruk van het menselijk bestaan. 

Eigenlijk is hiermee alles gezegd, maar het verhaal van Bruno Dumont gaat verder. Uit boosheid over de geringe romantiek zoekt Barbe haar genot ook bij anderen, zoals bij hun leeftijdsgenoot Blondel. Haar vriendin France waarschuwt haar dat men haar een hoer noemt, maar Barbe trekt zich daar weinig van aan. Veel te verwachten van het leven heeft ze niet.

De toekomst is onzeker. André heeft, net als andere jongens uit de buurt, zoals Blondel, een oproep gekregen om deel te nemen aan een oorlog in Afrka. Met een legervoertuig worden de dienstplichtigen opgehaald.

In het kamp in Noord-Afrika heerst animositeit tussen de zwarte en blanke soldaten, maar ze werken op patrouille professioneel samen. Ze gaan op weg naar een stad waar hun commandant wordt gedood. Uit wraak doden ze arme burgers en ze verkrachten een jonge soldate, die later, als zij zelf gevangen genomen worden, weer wraak op hen neemt. Blondel en André weten, ondersteund vanuit de lucht, uit de handen van hun vijanden te ontkomen. Als Blondel op de vlucht gewond raakt, laat André hem in de steek.

Ook in Vlaanderen gaat het leven verder. Een jongen op een brommer die te oud was om in dienst te gaan probeert het met Barbe aan te leggen, maar Barbe wil alleen wat met hem drinken. ‘Niet geschoten is altijd mis,’ zegt de jongen en rijdt weg. Later op de boerderij laat ze zich toch als een koe door hem dekken. Barbe heeft inmiddels ontdekt dat ze zwanger is van Blondel en laat zich op verzoek van haar vader aborteren. De dokter raadt haar vader aan haar op te laten nemen in een psychiatrische kliniek. Ze is overstuur door de dwangverpleging die ze krijgt. 

Beelden van de oorlog in de hitte van de Noord-Afrikaanse woestijn vormen een mooie tegenstelling met die van het Vlaamse land, waar het rijp op de weilanden ligt.

Tenslotte ontmoeten André en Barbe elkaar weer. Het is inmiddels zomer in Vlaanderen. De kilheid is verdwenen maar de trauma’s niet.

Dumont brengt de sfeer van eenzaamheid op het Vlaamse platteland treffend in beeld. Gesproken wordt er nauwelijks. De zwijgzaamheid kennene we uit andere Belgische films. Die versterken de doodsheid die over het land hangt. Mensen zijn niets meer dan hun functie. Hun verhoudingen ontberen menselijkheid. Dumont houdt ons een spiegel voor.

Flandres is, net als La vie de Jésus (1997), opgenomen rond Bailleul dat in het Vlaamse land op de grens ligt van Frankrijk en België. 

Hier een fragment van tien minuten.