Recensie: De getuige (2011), Vamba Sherif

Opstel over asielzoekers met tegenstrijdige oorlogsverhalen.

Soms valt een boek meteen al zo tegen dat de lust ontbreekt om verder te lezen. De formuleringen zijn zwak en de verteltrant gekunsteld. Wat te denken van zinnen als deze over de hoofdpersoon, de gepensioneerde kok Onno:

‘Hij haalde zijn tuingereedschap uit het schuurtje achter het huis en begon te wieden. Daarna ging hij verder met het snoeien van een plant met weelderige groene bladeren die het klinkerpad overwoekerde dat naar het huis leidde; zorgvuldig, takje voor takje, terwijl hij van alle kanten controleerde of de vorm er wel in bleef. Nadat hij zo de halve tuin had gewied en tussendoor de planten en bloemen had verzorgd en de papiertjes had opgeraapt die tussen de planten waren blijven steken, nam hij even pauze.’

Ik ken Vamba Sherif niet, die mogelijk een immigrant is. Op schrijfgebied is hij in ieder geval een beginneling.

Ik las door omdat ik benieuwd was naar het verloop van het verhaal over Onno die in een dorp zijn dagen slijt en op een dag een zwarte vrouw ziet die hem het hoofd op hol brengt. Door snel te lezen, probeerde ik voorbij te gaan aan de formuleringen. Onno heeft een matig contact met zijn zoon Harry die in een flatgebouw in een stad verderop woont en zich heeft bekeerd tot de islam. Rond 9 september 2001 geen eenvoudige keuze.

De zwarte vrouw die Mercy heet, heeft contact met de buren van Onno. Zij willen geld inzamelen voor de oorlogsslachtoffers in het Afrikaanse land, dat niet met name wordt genoemd. Mercy houdt het contact met Onno af. Ze woont in een asielzoekerscentrum, waar Onno, om bij haar in de buurt te komen, als vrijwilliger in de keuken gaat werken. In de tijd dat Onno net getrouwd was had hij een seksueel contact met een vergelijkbare zwarte vrouw.

In het asielzoekerscentrum treft hij een zwarte reus, die de rol van kwade genius krijgt, althans van Onno. Mercy vlucht voor de reus weg. Na enige tijd verschaft Mercy zich toegang tot de woning van Onno, maar ze blijft onaardig. Ze verschanst zich in Harry’s kamer en gaat haar eigen gang.

In het tweede deel van dit boek dat totaal uit 28 hoofdstukjes bestaat, draait ze om als een blad van een boom en gaat ze voor Onno koken. ‘Onno genoot van de verscheidenheid aan smaken van de hapjes waarin zout, zuur en zoet elkaar afwisselden.’ De reus, Kollie, weet zich toch met een pistool toegang te verschaffen tot het huis van Onno. Volgt een nogal knullige scène waarin we kennis nemen van hun tegenstijdige standpunten over de oorlog waarbij ze beide betrokken waren.

Het nogal abstracte, in de lucht hangende verhaal en de vrijblijvende uitstapjes die Onno maakt naar de bibliotheek in de stad, wandelingen door het dorp of in een park, doen denken aan een opstel van een adolescent. De omslag met drie paar puntschoenen die in het duister opdoemen, kon ik niet plaatsen. Ook psychologisch is de ontwikkeling het verhaal matig. Onno is in de ban van de schoonheid van Mercy, maar later begrijpen we dat zij zijn kwelgeest is, omdat ze lijkt op de vrouw die hem verleidde terwijl zijn echtgenote zwanger was. Ook de relatie tussen vader Onno en zoon Harry is moeilijk te doorgronden. Onno voelt zich schuldig over zijn opvoeding en ziet zelfs overeenkomsten met de manier waarop Kollie  met Mercy omgaat. 

Het is jammer dat zo’n roman niet is tegengehouden door de uitgever, dat de schrijver niet de tijd gegund wordt om door verder te (her)schrijven en in bedrevenheid te groeien. Uitgeverij Babel & Voss lijkt me een genommeerd merk, maar deze publicatie is een misser.