Nazi-progaganda film over de zogenaamde joods volksaard.
Na de oorlog vond men in een betonnen kluis in
Oost-Duitsland een filmarchief van de Nazi’s met daarin verschillende rollen
van opnamen in het getto van Warschau voorafgaande aan de ontruiming in de
zomer 1942. De film werd echter nooit voltooid. Wat was de bedoeling van de
opnamen en wie maakte ze? De Israëlische Yael Hersonski ging op onderzoek uit
en maakte een nietsontziend portret.
In mei 1942 bestaat het getto tweeëneenhalf jaar. Er zijn
een half miljoen joden opgesloten op acht vierkante meter grond. Uit heel
Duitsland werd men er naar toe gebracht. Het hoofd van de Judenrat, Czerniakow,
schreef er negen dagboeken over vol: over ophanden zijnde deportaties, maar ook
over de filmopnames. Anders dan historici eerder meenden ging het niet om ruw
materiaal maar, zo ontdekte Hersonki aan de hand van verschillende takes,
waren de opnames veelal geënsceneerd. Tijdens een overleg van Czerniakow met
rabijnen zette men bijvoorbeeld een negenarmige kandelaar op tafel. Men
gebruikte zijn appartement ook voor figuranten, die daar een feestje vierden.
De meeste joden waren zeer kleinbehuisd, zegt een vrouw die
als kind in het getto woonde en naar beelden kijkt van ondervoede mensen op
straat, op de markt en in overbevolkte huizen. Ze herkent zelfs personen van
vroeger. Men was zo zwak dat men het afval gewoon uit het raam gooide, vertelt
ze. De lijken lagen op straat. Ooit struikelde ze over een dood iemand. Ze was
zo overstuur dat haar moeder haar een boterham met jam als troost gaf.
Met de documentaire wilden de Nazi’s een beeld geven van de
joodse volksaard om de uitroeiing van de joden te goed te praten. Er werden
allerlei gebruiken getoond zoals een besnijdenis, een ritueel bad en een
begrafenis. De eerder genoemde vrouw, die de beelden bekijkt, zegt dat men
joodse overledenen nooit in een kist begroef. De Nazi’s wilden vooral het
paradijs in beeld brengen waarin de rijke joden leefden en hun onverschilligheid
ten aanzien van hun arme volksgenoten.
Hersonski zegt dat Emmanuel Ringelblum de mensen opriep
dagboeken bij te houden, hetgeen men ook deed. Het resultaat verkondigt de
bittere waarheid over het leven in het getto. Hersonski ontdekte in het
stadsarchief van Warschau de getuigenis van cameraman Willy Wist in de zaak
tegen SS commissaris Auwerswald, de toenmalige commandant van het getto. Ze
maakte een reconstructie van zijn werk als cameraman in het getto op basis van
de geluidsopnamen die bewaard zijn gebleven.
Wist had nooit veel contact met de mensen die hij filmde.
Hij werkt opgedragen zijn werk e doen. Hij zegt dat sommigen nog de hoop hadden
dat ze zouden kunnen emigreren. Hij herinnert zich in het bijzonder nog het
uitladen van de lijken in de schuur bij de begraafplaats. De vrouw die naar de
beelden kijkt kan het niet aanzien dat uitgemergelde naakte lijken over een
glijbaan in een massagraf gedumpt worden. Wist was ook onder de indruk. Hij
wist niet van de spoedige deportatie van de joden naar Treblinka.
Voorafgaande aan de documentaire sprak filmmaker Peter
Delpeut over zijn film Bits & pieces die hij met gevonden materiaal
(found footage) maakte. Volgens hem is het moeilijker een film te maken met
bestaand dan met zelf geschoten materiaal, maar hij voorspelt het een grote
toekomst vanwege de toenemende waarde van de beeldcultuur. Hier
een pdf met meer info over het onderwerp.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten