Filmrecensie: Agora (2009), Alejandro Amenábar

Liefdesdrama tegen een klassieke achtergrond

In Agora, dat het hart van de stad betekent, verplaatsen we ons naar Alexandríë, dat tegenwoordig aan de Egyptische kust ligt, maar aan het eind van de vierde eeuw voor Christus deel uitmaakte van het Romeinse rijk, dat op instorten stond. De oude natuurgodsdienst kreeg concurrentie van de christelijke en de joodse godsdienst.

Alexandrië bezit een indrukwekkende bibliotheek. Hypatia (Rachel Weisz) geeft les in filosofie en sterrenkunde aan een stel leerlingen, waaronder Orestes, die van haar houdt, net als haar slaaf Davius. Zij probeert uit te zoeken wat de zaken op aarde op hun plaats houdt. Orestes is nogal sceptisch over haar veronderstellingen.

Theoon, de vader van Hypatia, verbiedt kruizen in zijn huis nadat christenen tijdens rellen een man verbrand hebben. Davius, die het kruis heeft binnengebracht, voelt zich aangetrokken voelt tot het christendom. Hij krijgt de aandacht van Hypatia door zijn ontwerp van een wereldbeeld volgens Ptolemaeus, waarin de aarde stil staat.

Davius bezoekt een kerk en wordt door de christenen binnengehaald als een parabolaan, iemand die zijn nek durft uit te steken voor zijn godsdienst. Orestes verkondigt, omdat Theoon zijn dochter niet wil uithuwelijken, dat hij zich aan de muziek zal wijden maar dat Hypatia zijn grootste muze is. Hypatia is tegen een harde aanpak van de christenen omdat zich daar ook discipelen van haar onder bevinden, maar haar vader besluit anders met als onvoorzien gevolg dat de christenen de heidenen aanvallen. De keizer stelt hen in de christenen in het gelijk gelijk, waardoor de heidenen in alle haast met meenemen van de belangrijkste documenten uit de bibliotheek moeten vluchten.

Theoon, die gewond is geraakt bij de belegering, heeft spijt van zijn beslissing. De christenen hebben de bibliotheek als een heidens bolwerk verwoest. Hypatia schenkt Davius, die in een moeilijk parket zit, de vrijheid en blijft onvermoeibaar bezig met de wetenschap. Ze krijgt belangstelling voor het heliocentrische model van Aristarchus, die veronderstelde dat de aarde om de zon draait.

In het tweede deel is het Romeinse rijk in twee delen uiteen gevallen. Theoon is overleden aan zijn verwondingen. De christenen hebben te maken met tegenstand van de joden en worden strenger in de leer. Als de christenen horen dat de Sint Alexander in brand staat rennen ze er naar toe om te gaan blussen maar dat is een valstrik. Ze worden opgesloten door de joden. Later nemen ze bloedig wraak. Davius twijfelt aan de rechtvaardigheid daarvan. Om prefect te worden bekeert Orestes zich tot het christendom. Hij vindt wereldse zaken belangrijker dan het wetenschappelijk werk van zijn vroegere lerares. Hypatia buigt zich over het raadsel van de loop van de aarde om de zon en komt op de ellips. De christenen dwingen Orestes zich te laten dopen. Ze gaan tegen Hypatia in en nemen haar gevangen. Met tranen van woede ziet Orestes het aan. Davius is net te laat om haar te waarschuwen. Hij voorkomt dat ze gestenigd wordt door haar liefdevol te wurgen.

Agora is buitengewoon mooi gemaakt. Naast een boeiend historisch werkstuk over wetenschap en geloof is het een fraai portret van de liefde van twee mannen voor een vrouw die, in een tijd dat vrouwen niet meetelden, belangrijke ontdekkingen deed op het gebied van de sterrenkunde.

Hier de trailer, hier Wikipedia over de bibliotheek van Alexandrië.