De macht van de rating agencies, Tegenlicht, 30 januari 2012

Nieuwe goden beschikken over onze toekomst.

Er gaat geen dag voorbij of we horen wel over de kredietbeoordelaars. Het is vaak het eerste onderwerp in het televisiejournaal. Daar zit je dan als kijker, overgeleverd aan de oordelen van nieuwe goden over de economische toestand van bedrijven en landen. Het is elke dag weer afwachten wat de rating agencies uit de hoge hoed toveren.

Het moet een vreemd gevoel zijn om afgewaardeerd te worden tot junkstatus, zoals afgelopen zomer gebeurde met Portugal. Men voelt zich daar gepakt. De burgemeester van Cascais vindt dat men een verkeerd beeld geeft van zijn stad. Men voert een oorlog tegen zijn land met cijfermatige wapens.

Timothy Sinclair, hoogleraar politieke economie in Nieuw-Zeeland, zegt dat de rating agencies een centrale rol in het financiële systeem spelen. Door het toegenomen kapitaalverkeer is het voor geldschieters belangrijk om te weten met wie men zaken doet. Er zijn drie private ondernemingen die zich met de beoordelingen bezig houden: Moody’s, Standard & Poors en het kleinere Fitch. Ze geven beoordelingen van triple A tot D, hetgeen default of bankroet betekent. Zelf maken ze een hogere winst dan de gemiddelde bedrijven. De beoordeelde bedrijven betalen de agencies voor hun diensten, waardoor ze meer geld kunnen lenen.

David Levey werkte als landenbeoordelaar bij Moody’s en zegt dat men om banken te beoordelen landen moest gaan beoordelen. Zuid Europa is volgens hem hard aangepakt. Men dacht dat het lidmaatschap van de EU hun economische positie zou versterken. 

Jerome Fons was directeur bij Moody’s, maar neemt afstand van de praktijken. Tot tien jaar geleden waren de gegevens betrouwbaar, maar met de Lehman Brothers zijn fouten gemaakt die in 2010 in het Congres in de openbaarheid kwamen. Veel medewerkers kwamen uit de bankwereld. Het waren kleurloze boekhouders met veel macht. Hijzelf werd nooit door bedrijven bedreigd, maar men smeekte hem wel om af te zien van een slechtere waardering. Het is gemakkelijker bedrijven te beoordelen dan landen. De politiek is een onzekere factor. Een beoordeling van landen is koffiedik kijken.

Regie Middleton investeerde in vastgoed bij Lake Tahoe omdat de rating bureaus dat zonder risico vonden, maar raakte toch zijn geld kwijt omdat men fouten maakte en vecht nu als David tegen Goliath om de gang van zaken te keren.  

Ex beurshandelaar Dirk Müller uit Duitsland spreekt over een verschillende behandeling van Amerikaanse en Europese bedrijven. Men meet met twee maten. In de huidige fase van herstructurering van de economie zijn de belangen groot. Amerika zet de rating agencies in om de eigen economische rol te vergroten. Europa is de gebeten hond. De blik van Sarkozy na de recente afwaardering van Frankrijk zei genoeg.

Nederland, zo zegt de commentator, heeft weinig te vrezen, maar profiteert. Ze haalden tijdens de laatste uitgifte van staatsleningen zelf met een negatieve rente.

Fons ziet geen alternatief voor de rating agencies, maar acht het niet ondenkbaar dat ze failliet gaan als er veel rechtszaken tegen ze worden aangespannen die ze dan verliezen. Ga dus door meneer Middleton uit Californië!

Het was vreemd dat er geen aanzet werd gegeven tot een Europese kredietbeoordelaar, ook niet bij monde van Dirk Müller al zal dat de toestand niet structureel verbeteren. Kapitalisten zijn nu eenmaal gebonden aan de wetten van de markt. Een werkelijke oplossing moet verder gaan. De politiek moet zowel op nationaal als op internationaal niveau breken met hun knechtschap aan de economische grootmachten en, in plaats van het concurrentieprincipe te huldigen, met elkaar gaan samenwerken om in de eerste levensbehoeften te voorzien voor iedereen op deze aarde.

Hier meer informatie over de uitzending, de geïnterviewden en reacties van kijkers.